Projektując badanie wśród seniorów z ograniczeniami słuchu, lub wzroku, warto zadbać o łatwość zrozumienia, komfort i godność uczestników. Odpowiednio dostosowany kwestionariusz, jasne instrukcje i możliwość komunikacji alternatywnej pomagają zebrać rzetelne dane. Właściwe przygotowanie badania to szansa, by seniorzy z problemami sensorycznymi czuli się zauważeni i usłyszani.
Przy projektowaniu badania dla seniorów z ograniczoną zdolnością widzenia lub słyszenia, kluczowe jest dostosowanie materiałów do rzeczywistych potrzeb. Dla osób z trudnościami wzrokowymi najlepiej przygotować wersję papierową z dużą, czytelną czcionką, wysokim kontrastem i wyraźnym odstępem między wierszami. Możliwe jest też oferowanie wersji audio tak, by osoba starsza mogła usłyszeć pytania wyraźnie. W przypadku problemów ze słuchem ważne jest, aby tekst był prosty, zrozumiały i pozbawiony żargonu.
Jeśli badanie prowadzone jest telefonicznie lub przez rozmowę, warto umożliwić korzystanie z rozmów wideo z napisami, czatu albo komunikację przez opiekuna, jeśli uczestnik sobie tego życzy. Formularze online muszą być zgodne z zasadami dostępności (duży kontrast, możliwość powiększenia tekstu, możliwość korzystania ze screen-readerów). Ważne jest też testowanie ankiety na grupie kontrolnej osób z ograniczeniami, to pozwoli wychwycić bariery i poprawić czytelność, zanim badanie ruszy szerzej.
Sam wybór formy ankiety to za mało, równie ważne są metody komunikacji z osobą starszą. W przypadku seniorów z niedosłuchem lub słabym wzrokiem warto zapewnić możliwość rozmowy twarzą w twarz, wideorozmowy z napisami albo wsparcie opiekuna. Każde pytanie powinno być czytelne, powolne, zadawane z wyraźnym tonem. Moderator lub ankieter powinien mówić wyraźnie, spokojnie, dając czas na przemyślenie odpowiedzi.
Jeśli to możliwe można pozwolić respondentowi odpowiedzieć nie ustnie, ale np. dyktafonem, pismem dużą czcionką albo przez osobę towarzyszącą. Dobrym rozwiązaniem jest opcja „omówienia” pytań przed wypełnieniem, by senior wiedział, czego się spodziewać. Warto też zadbać o klimatyczne warunki, by nie przeszkadzały ograniczenia sensoryczne. Taka empatyczna i cierpliwa komunikacja zwiększa komfort seniora, buduje zaufanie i sprzyja szczerym, przemyślanym odpowiedziom.
Podczas badań z udziałem seniorów z ograniczeniami słuchu czy wzroku, kluczowe są zasady etyczne: zgoda świadoma, poszanowanie godności i pełna transparentność. Przed rozpoczęciem badania należy jasno wyjaśnić cel, sposób zbierania danych i formę ich wykorzystania. Senior powinien mieć prawo zaprzestać udziału w każdej chwili, bez żadnych konsekwencji. Warto zadbać o anonimowość lub poufność danych, a także o to, by osoba czuła się komfortowo.
Jeśli respondent potrzebuje wsparcia (tłumacza migowego, opiekuna, osoby towarzyszącej), badacz powinien to umożliwić. Dodatkowo warto przewidzieć możliwość adaptacji badania, by senior nie odczuwał zmęczenia. Podejście pełne szacunku i empatii przekłada się na większe zaufanie uczestników i wyższą jakość danych. Dzięki temu wyniki badania staną się wiarygodnym fundamentem dla analiz i działań skierowanych do osób starszych z ograniczeniami.